Paul Bessems, 22-10-2018

De laatste maanden word ik steeds vaker gevraagd een reactie te geven op de negatieve berichtgeving rondom blockchain (meestal m.b.t. crypto’s, exchange markten en ICO’s en daar doen we bijna niets mee, maar dat terzijde). De laatste vraag kwam naar aanleiding van een artikel in het Financiële Dagblad (FD) met als titel: ‘Blockchain is de minst nuttige technologie in de geschiedenis van de mensheid’, een opiniestuk van Nouriel Roubini.

Roubini is hoogleraar die in dit geval naar mijn mening zijn functie van hoogleraar misbruikt om een opiniestuk te schrijven dat nauwelijks onderbouwd is en alleen een getuigenis is van een slechte doorgronding van (de bedoeling van) de technologie. Zodra je een blockchain een verheerlijkte spreadsheet gaat noemen (“…In practice, blockchain is nothing more than a glorified spreadsheet…” ), heb je er nog minder van begrepen dan de cursisten die s’ochtends bij mij het cursuslokaal binnen komen voor de cursus blockchain basics.

Roubini krijgt dan ook forse kritiek en het zou het FD sieren ook een tegenopinie te plaatsen. Van een hoogleraar mag je meer verwachten. Je schrijft onder de titel van hoogleraar een opiniestuk. De titel hoogleraar schept verwachtingen terwijl een opinie meestal ver af staat van wetenschappelijk onderzoek, wat in dit geval ook zo is. Ik ga niet verder in op de kritiek, vooringenomenheid en misvattingen van het opiniestuk van Roubini, daar heeft mijn ‘collega’ Walter Bril al een mooi stuk over geschreven: ‘Over die meest gehypete en minst nuttige technologie: Blockchain’. Misschien kan het FD dit artikel als ‘wederhoor’ plaatsen? Het FD dat me al jaren probeert een abonnement te verkopen door met kortingen te strooien. Een meer evenwichtige berichtgeving zou voor mij wel een reden zijn voor een abonnement.

Het FD neemt voor ons de moeite een Engelstalig artikel bijna 1:1 over te nemen en in het Nederlands te publiceren. Waarom doen ze dat? Hebben ze echt geen ander nieuws te brengen of zijn er andere redenen voor publicatie van niets nieuws. Misschien willen ze lezers en adverteerders niet op anderen gedachten brengen? Het valt mij namelijk op dat vooral het FD vaker eenzijdige berichtgeving plaats rondom blockchain. Journalisten en redactie nemen daarbij in mijn waarneming onvoldoende de moeite een technologie, in dit geval blockchain, in een nieuwe context (van fysiek naar digitaal) en nieuwe manier van organiseren (van centraal naar decentraal) te plaatsen. Ze kijken vooral naar wat er mis gaat in de innovatie, maar elke innovatie bestaat uit vallen en opstaan. Karl Benz kon zich niets voorstellen bij de lopende band en Henry Ford ging meerdere malen failliet. In die fase zitten we nu met blockchain.

De nieuwe wereld van digitaal organiseren, met het ontstaan van een digitale lopende band zonder ICT-grenzen van bedrijven, staat wellicht te veraf van de dogma’s waarmee lezers en adverteerders van het FD dagelijks opereren. Die ervaring heb ik in ieder geval als trainer: veel managers die ik train kunnen zich wel iets voorstellen bij blockchaintechnologie, maar kunnen zich weinig verbeelden bij een fundamenteel andere manier van data, vertrouwen en werk organiseren. Dat een data-economie heel wat anders is dan een industriële-economie valt nog niet echt bij veel bestuurders, management, beleidsmakers en hun adviseurs. Ze werken nog steeds veelal met fabrieks-DNA waar hiërarchieën gebruikt worden om beslissingen te nemen, functies gebruikt worden om te coördineren en te schalen, denken en doen worden gescheiden en het werk verricht wordt binnen kantoren met een spaghettibrei aan ICT-systemen omdat er zoveel grenzen zijn binnen en tussen bedrijven.

Het is niet voor niets dat de meeste digitale transformatieprocessen mislukken (wij zien blockchain als onderdeel van de digitale transformatie), omdat organisatie die het willen toepassen industrieel georganiseerd zijn en daar niet vanaf willen of kunnen stappen. Onderzoeksbureaus zoals Accenture, Capgemini, EY, Gartner, IDC, McKinsey berichten hierover, maar raken niet de kern van het probleem: fabrieks-DNA. Wellicht dat de ‘klantenkring’ van het FD blijft gokken op de in hun ogen superieure vorm van organiseren: het bedrijf met management zoals rond 1900 uitgevonden en sindsdien niet echt fundamenteel verandert. Ze gaan bij het dilemma (ga ik investeren in iets wat we misschien overbodig maakt), waarschijnlijk de verkeerde afslag nemen. Hebben we wel iets geleerd van bedrijven zoals Kodak dat in de jaren zeventig met de digitale camera ook de verkeerde afslag nam? Je kunt innovaties niet tegenhouden, je kunt mensen immers niet verbieden een gedachte te krijgen. De beste keuze is om wel te investeren in iets wat je misschien overbodig maakt en gaandeweg nieuwe toegevoegde waarde te ontdekken of een andere invulling van het surplus dat technologie creëert. Ik zou zeker overwegen een abonnement te nemen op media die niet angstvallig het verleden proberen vast te houden, maar me voorbereiden op de toekomst.

Het is inderdaad niet zinvol om blockchain (wat decentraal van aard is) te gebruiken binnen centraal georganiseerde bedrijven met grenzen. Blockchain is niet een softwarepakket dat je van het schap kunt kopen en binnen je bestaande bedrijf kunt zien als een nieuw stukje automatisering. Stop dus met het toepassen van blockchain binnen de bestaande manier van denken en organiseren en ga als krant niet publiceren dat blockchain een oplossing is van niets zonder je eigen perspectief op het organiseren van data, vertrouwen, werk en economie ter discussie te stellen. Ik nodig FD journalisten en andere critici dan ook graag uit gratis een training van mij te komen volgen, te spreken met de cursisten of mensen die er dagelijks mee bezig zijn, alvorens conclusies te trekken of te publiceren. Speel met het idee van Blockchain Organiseren voordat je conclusies trekt, of zoals Aristoteles het formuleerde:

“It is the mark of an educated mind to be able to entertain a thought without accepting it”

Inmiddels hebben duizenden mensen een boek van ons gelezen of een event bijgewoond. Deze worden over het algemeen met een 8 tot 9 beoordeeld. Die mensen zullen ons toch niet allemaal als bedriegers zien, René Jan Veldwijk? Ik ken René Jan niet persoonlijk, maar voor mij is hij iemand op Twitter, die met enige regelmaat kritiek uit op blockchain in het algemeen en onze oplossingen in het bijzonder. Soms terechte kritiek, maar vaak ook te eenzijdig, vooringenomen en in het laatste geval te vergaand door ons weg te zetten als bedriegers. Hij heeft een ander beeld bij blockchain, dat is prima, maar dat betekent nog niet dat iemand met een ander beeld een bedrieger is is of mensen die voor onze oplossingen kiezen niet kritisch zouden kunnen nadenken. Zijn laatste twitterberichten kwamen na de publicatie van ons persbericht over de lancering van ons Certified Blockchain Professional Program.

Ik geloof niet dat René Jan ooit een boek van ons gelezen of een training gevolgd heeft. En toch is hij in staat het eindresultaat van onze nieuwe halfjaarlijks blockchainopleiding te voorspellen op basis van een persbericht. Knap hoor! Ik leer onze cursisten eerst te doorgronden door de dialoog aan te gaan voordat je oordeelt. In ons werk houden we ons niet zozeer met nieuwe technologieën bezig, die komen en gaan, maar meer met nieuwe organisatievormen waarbinnen deze technologieën gebruikt kunnen worden om maatschappelijke problemen op te lossen. Daar heb ik nog weinig mensen vragen over horen stellen. Dat zou wel vooruitgang zijn want blockchain zou je eerst en vooral in een nieuwe organisatiecontext moeten zien. De Weconomics Foundation zet zich in voor het organiseren van een meer duurzame welvaart door de inzet van organisatietechnologie (zoals Distributed Ledger Technologie, Distributed Transaction Technology, Digital Assembly Line en ja…ook blockchain) waardoor surplus ontstaat. Ik durf mijn hand in het vuur te steken dat er geen enkele Weconomics ‘collega’ een bedrieger is.

Veel blockchain critici hebben zich volgens mij ook weinig verdiept in de manier waarop disruptieve uitvindingen de weg naar het publiek vinden. De eerste televisie-uitzending was bijvoorbeeld radio met (vaak stilstaand) beeld van een orkest of hoorspel. Waarom? De verandering zou anders te groot zijn en mensen zouden het niet geloven. Stel je eens voor dat je voor het eerst geconfronteerd wordt met een uitvinding die ervoor zorgt dat je iets kunt zien wat gelijktijdig honderd kilometer verderop plaatsvindt. Dat zou teveel impact hebben, dus worden veel disruptieve innovaties stap voor stap gebracht en lijken ze veel op het bestaande. In het voorbeeld van de eerste televisie-uitzending kun je dan zeggen: die televisie stelt niet zoveel voor. Het is goedkoper om een radio te kopen en daar een foto van een orkest voor te zetten. De geoefende blockchain lezer ziet hier de parallel met de ‘uitvinding’ van de permissioned blockchain wat niet het einddoel zou moeten zijn.

Veel lopende blockchainprojecten zitten dicht tegen de bestaande wereld aan en kun je dus uitleggen als een dure databasetechnologie, maar dat gaat het niet om. Zo’n permissioned blockchainproject is hopelijk een opstap naar een meer decentraal en ‘fault-tolerant’ -systeem als plaatsvervanger van een centraal ‘single-point-of-failure’ systeem. De belangrijkste fout die we nu kunnen maken is het te lang doorontwikkelen van eigen blockchainapplicaties die gezien worden als dé nieuwe ICT-tool voor organisaties. Dat hebben we ook gedaan met het TCP/IP protocol. Met een mooie technologie zijn bedrijven en overheden ‘verkeerde’ dingen gaan doen. Verkeerd in de zin van: daarvoor was het niet bedoeld. De belangrijkste reden dat we elkaar nu zoveel mailtjes zitten te sturen is niet de verkeerde technologie, maar het toepassen van een nieuwe technologie in een oud organisatiemodel.

De Weconomics Foundation, waarbinnen het concept van Blockchain Organiseren is ontwikkeld, is ontstaan in Eindhoven, bekend van onder andere Brainport, Triple Helix en de Dutch Design Week. Fundamenteel onderzoek en samenwerken, zit in ons DNA. Je wordt niet zomaar de slimste regio ter wereld. We werken vooral via de principes van dromen, durven, design en doen en minder vanuit de ‘drukte’ eromheen. We zijn niet zo bezig met anderen te bekritiseren, vooringenomen te zijn of oppervlakkige conclusies te trekken om, al dan niet bewust, een bepaald eenzijdig beeld te creëren. We zijn bezig met fundamentele data science, data economics, data logistics, data commons en concepten die de datasoevereiniteit en privacy van mensen beschermt, frictie wegneemt tussen organisaties en de wereld stap voor stap decentraliseert en verder democratiseert. En of je dat blockchain noemt of iets anders, vinden we minder belangrijk. Wij noemen het Blockchain Organiseren en dat werkt prima voor ons en in de communicatie naar onze internationale doelgroep. Binnen Blockchain Organiseren stellen we ons binnen de huidige context neutraal op met de vraag of blockchain wel of geen zin heeft. (Meestal heeft het binnen de bestaande manier van organiseren dus géén zin).

Met blockchain zitten we pas in ‘het 1973 van internet’, veel te vroeg om conclusies te trekken en dit breed uit te meten in een landelijk financieel dagblad wat daar kennelijk voor open staat. Natuurlijk is de verpakking (communicatie en beeldvorming) ook belangrijk, we hebben in Eindhoven geleerd van Philips. Maar primair is de inhoud en de innovatie die ons leven aangenamer zal maken, belangrijk. We hebben in Eindhoven weinig op met de toeters en bellen eromheen, we zijn eigenwijs, maar ook wijs en gaan toch onze eigen weg omdat we daar in geloven en we laten ons niet van de wijs brengen door negatieve berichten rondom in dit geval blockchain. Die strategie heeft ons inmiddels een groot aantal zinvolle innovaties opgeleverd.

Ten slotte, ik doe het graag, maar het kost me elke keer weer veel tijd om op verzoek van anderen te reageren op artikelen die negatief zijn over blockchain. Ik schrijf vanuit de Weconomics Foundation boeken, artikelen en geef mensen trainingen, niet om er rijk van te worden, maar om in dialoog perspectieven en kennis uit te wisselen om op die manier een meer duurzame welvaart te organiseren. De gangbare sociale media zijn daar eigenlijk minder geschikt voor wat mij betreft. Daarom lijkt het me handig niet meer op elk verzoek te reageren, maar af en toe een wat uitgebreider artikel te schrijven en daar naar te refereren.

Ik ga gegronde kritiek niet uit te weg, maar het geheim van echte vernieuwing is om je energie niet te richten op het pareren van oud denken en doen, maar op het bouwen van de nieuwe wereld. Wij mensen kunnen ons gelukkig verhouden tot wat ons treft en hoe ik me verhoud tot blockchain en nieuw organiseren is mijn keuze. Ik eindig graag met een inzicht van Abraham Lincoln tijdens een periode waarin, net als nu, de maatschappij aan het kantelen was naar een nieuw orde:

“The dogmas of the quiet past, are inadequate to the stormy present. The occasion is piled high with difficulty, and we must rise with the occasion. As our case is new, so we must think anew and act anew”

PS: Ik houd van media die ‘nieuw denken en doen’, uitstralen. Oud kennen we. Ik merk in trainingen dat ‘oud loslaten’ veel moeilijker is dan ‘nieuw begrijpen’. Maar nieuw begint met oud loslaten. Het zou helpen als vooral gangbare en publieke media meer aandacht zouden geven aan oud loslaten.

Wil je inzichten delen over dit onderwerp, wordt dan bijvoorbeeld partner in de Weconomics Foundation en blijf op de hoogte van dit thema.

Meer informatie?
www.weconomics.org
www.weconet.org
www.paulbessems.com